>> ชวนรู้จักสัญญาณของโลหิตจาง 

‘โลหิตจาง’ หมายถึงภาวะที่ร่างกายมีปริมาณเม็ดเลือดแดงในเลือดน้อยกว่าปกติ ทำให้นำออกซิเจนไปยังเซลล์และเนื้อเยื่อในอวัยวะต่างๆ ได้น้อยลง ส่งผลทำให้เกิดความผิดปกติกับร่างกาย เช่น 

- อ่อนเพลีย เหนื่อยง่ายกว่าปกติ 

- ตาเหลือง ตัวเหลือง 

- ตัวซีด เช่น หน้าซีด เยื่อบุตาซีด และริมฝีปากซีด 

- ออกแรงแล้วหายใจลำบาก 

- มึนงง วิงเวียนศีรษะ 

- เป็นลม หมดสติ 

- เจ็บหน้าอก ใจสั่น

>> ปัจจัยที่ทำให้เกิดโลหิตจางในผู้สูงอายุ 

1. การขาดสารอาหารที่จำเป็นต่อการสร้างเม็ดเลือดแดง ได้แก่ 

- ขาดธาตุเหล็ก อาจมีสาเหตุมาจากการรับประทานอาหารที่มีธาตุเหล็กไม่เพียงพอ หรือจากการเสียเลือดเรื้อรังในทางเดินอาหาร หรือจากความผิดปกติของการดูดซึมธาตุเหล็กในร่างกาย อาการที่อาจพบได้ เช่น อ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย อยากกินของแปลกๆ ที่ไม่ใช่อาหาร ริมฝีปากแตกเป็นร่อง มุมปากอักเสบ 

- ขาดวิตามินบี 12 ส่วนมากในผู้สูงอายุมักมีสาเหตุมาจากการดูดซึมที่น้อยลง อาการที่อาจพบได้ เช่น ระบบประสาทไขสันหลังผิดปกติ ลิ้นอักเสบ 

- ขาดกรดโฟลิก มักเกิดจากการรับประทานอาหารที่มีกรดโฟลิกไม่เพียงพอ โดยเฉพาะผู้ที่ดื่มแอลกอฮอล์ เนื่องจากแอลกอฮอล์ลดการดูดซึมกรดโฟลิก อาการที่อาจพบได้คล้ายกับอาการขาดวิตามินบี 12 แต่จะไม่พบอาการทางระบบประสาท 

2. โรคเรื้อรังที่อาจส่งผลในการกระตุ้นการสร้างเม็ดเลือด เช่น โรคไตเรื้อรัง โรคตับ ข้ออักเสบ โรคเกี่ยวกับระบบภูมิคุ้มกัน เป็นต้น 

3. ไม่ทราบสาเหตุ เช่น อาจเกิดจากความเสื่อมของร่างกายตามวัย ส่งผลให้ไขกระดูกสร้างเม็ดเลือดแดงได้น้อยลง หรือไตเสื่อมลง หรือการสร้างฮอร์โมนอิริโทรโพอิตินลดลง เป็นต้น 

>> วิธีดูแลผู้สูงอายุให้ห่างไกลจากโลหิตจาง 

- เพิ่มอาหารที่อุดมไปด้วยธาตุเหล็ก เช่น เนื้อสัตว์สีแดง (สันในหมู เนื้อวัว) ตับหมู เลือดหมู ผักใบเขียว ตำลึง กะหล่ำปลี ดอกกะหล่ำ ถั่วเขียว ถั่วแดง งาดำ 

- เพิ่มวิตามินซีเพื่อช่วยในการดูดซึมธาตุเหล็ก เช่น  บรอกโคลี มันฝรั่ง พริกหวาน ผักโขม มะละกอ ฝรั่ง ส้ม 

- เพิ่มวิตามีนบี 12 ซึ่งเป็นวิตามินที่มีความสำคัญต่อการสร้างเม็ดเลือดแดงและเซลล์ระบบสมองและเส้นประสาท อาหารที่แนะนำ เช่น เนื้อวัว เนื้อไก่ เนื้อหมู ไข่ทั้งฟอง ปลา โยเกิร์ต นม 

- งดเครื่องดื่มชา กาแฟ หรือแอลกอฮอล์ ที่อาจไปลดการดูดซึมธาตุเหล็กได้ 

- ให้ท่านนอนพักผ่อนให้เพียงพอ 

- ดื่มน้ำให้ได้อย่างน้อย 8-10 แก้วต่อวัน 

- สำหรับผู้สูงอายุที่กินอาหารมังสวิรัติหรือชีวจิต หรือที่กินเนื้อและนมได้น้อย ควรพาท่านไปตรวจเช็กเลือดดูว่ามีภาวะโลหิตจางหรือไม่ ถ้าพบควรกินยาบำรุงโลหิตเสริมเป็นประจำตามที่แพทย์สั่งหรือวินิจฉัย

         หมั่นดูแลเรื่องอาหารการกินของผู้สูงอายุให้ครบถ้วนโดยเฉพาะการเสริมธาตุเหล็กให้เพียงพอ ปรับเปลี่ยนรูปแบบอาหารให้ท่านทานง่าย เช่น เนื้อสัตว์ที่มีธาตุเหล็กแต่เคี้ยวยากก็ควรทำให้นิ่มลง เปื่อยนุ่มเคี้ยวง่าย หรือสับละเอียดให้ชิ้นเล็กลง ทั้งนี้การเลือกชนิดอาหารเพื่อเสริมธาตุเหล็กให้ท่านควรปรึกษาแพทย์ก่อนนะคะ รวมถึงสังเกตอาการผิดปกติของผู้สูงอายุอยู่เสมอ หากพบอาการผิดปกติหรือสงสัยว่าท่านมีภาวะโลหิตจาง แนะนำให้รีบพบแพทย์ จะได้รักษาท่านอย่างทันท่วงทีค่ะ 

         และสำหรับผู้สูงอายุท่านไหนที่มีปัญหาเรื่องปัสสาวะ เช่น กลั้นปัสสาวะไม่ได้ ปัสสาวะเล็ดราด จนกังวลเวลาต้องออกไปนอกบ้าน ดูแลท่านด้วยตัวช่วยอย่าง ‘กางเกงซึมซับ’ ที่ซึมซับดี สวมใส่ง่าย ใส่กระชับ สัมผัสนุ่ม ช่วยเติมความอุ่นใจให้ท่านออกไปทำกิจกรรมต่างๆ ได้อย่างมีความสุข 

ขอบคุณข้อมูลจาก โรงพยาบาลบำรุงราษฎร์, โรงพยาบาลนครธน, โรงพยาบาลกรุงเทพ, สสส.