ทำความรู้จักปัญหาและสาเหตุของอาการปัสสาวะเล็ด กลั้นไม่ได้
คือ อาการที่ไม่สามารถควบคุมกระเพาะปัสสาวะ ทำให้ปัสสาวะซึมหรือไหลออกมา ซึ่งเกิดได้กับทุกเพศทุกวัย แต่พบได้บ่อยในเพศหญิงและผู้สูงอายุ โดยในเพศหญิงสาเหตุสำคัญ คือ การที่ระดับฮอร์โมนเอสโตรเจนลดลงอย่างรวดเร็วในวัยหมดประจำเดือน ทำให้ผนังท่อปัสสาวะบางลง ลดความสามารถในการปิดของหูรูดท่อปัสสาวะ ส่งผลให้หูรูดปิดสนิทได้ยากขึ้น และนอกจากนี้ก็ยังมีปัจจัยอื่นๆ อีก เช่น กล้ามเนื้ออุ้งเชิงกรานหย่อนลง ซึ่งอาจเกิดจากการคลอดบุตร หรืออายุที่เพิ่มมากขึ้น

1. ภาวะกลั้นปัสสาวะไม่ได้หลังมีอาการปวดปัสสาวะแบบฉับพลัน หรือภาวะปัสสาวะราด สาเหตุส่วนใหญ่เกิดจากกระเพาะปัสสาวะบีบตัวไวเกิน 

2. ภาวะกลั้นปัสสาวะไม่ได้หลังมีการเพิ่มแรงดันในช่องท้อง หรือภาวะไอจามแล้วปัสสาวะเล็ด เป็นผลมาจากการที่ตัวหูรูดของท่อปัสสาวะหดรัดตัวไม่ดี หรือมีการหย่อนตัวของกล้ามเนื้อบริเวณอุ้งเชิงกราน เมื่อมีการเพิ่มความดันในบริเวณช่องท้องอย่างกะทันหัน เช่น การไอจาม หัวเราะ ยกของหนัก หรือออกกำลังกาย ส่งผลทำให้ควบคุมการไหลของปัสสาวะไม่ได้ 

3. ภาวะกลั้นปัสสาวะไม่ได้แบบผสม คือ มีทั้งภาวะไอจามแล้วปัสสาวะเล็ดและมีปัสสาวะราดร่วมกัน นอกจากนี้แล้วยังมีภาวะกลั้นปัสสาวะไม่ได้อีกหลายชนิด แต่อาจพบได้น้อยกว่า

- ผู้หญิงที่อยู่ในวัยหมดประจำเดือน ร่างกายจะผลิตฮอร์โมนเอสโตรเจนได้น้อยลง ซึ่งฮอร์โมนเอสโตรเจนนี้จะช่วยให้เยื่อบุในบริเวณกระเพาะปัสสาวะและท่อปัสสาวะเกิดความแข็งแรง ซึ่งเมื่อร่างกายผลิตฮอร์โมนนี้ได้น้อยลง จึงส่งผลให้เนื้อเยื่อบริเวณดังกล่าวนั้นเสื่อมสภาพลงนั่นเองค่ะ 

- ปัจจัยที่มาจากการคลอดบุตร ยิ่งถ้ามีการคลอดบุตรเยอะ ก็จะส่งผลทำให้กล้ามเนื้อในบริเวณที่ควบคุมกระเพาะปัสสาวะอ่อนแอลง จนทำให้กล้ามเนื้ออุ้งเชิงกรานหย่อนตัวลง 

- อายุที่เพิ่มมากขึ้น ก็มีส่วนทำให้กล้ามเนื้ออุ้งเชิงกรานบริเวณที่ควบคุมกระเพาะปัสสาวะ เกิดความเปลี่ยนแปลง และบรรจุปัสสาวะได้ลดน้อยลงตามไปด้วย 

- ผู้ที่มีน้ำหนักตัวเยอะ เนื่องจากไขมันส่วนเกิน จะเข้าไปกดทับบริเวณท้องน้อย เพิ่มแรงกดทับลงบนบริเวณที่ควบคุมกระเพาะปัสสาวะ ส่งผลให้เกิดการบีบตัวทำให้มีอาการปัสสาวะเล็ด 

ฝึกขมิบให้แรง คล้ายยกอวัยวะในช่องเชิงกรานขึ้นมาเก็บไว้บริเวณหน้าท้อง พร้อมสูดหายใจเข้าให้เต็มที่ หยุดกลั้นไว้ แล้วแขม่วท้องน้อยไปพร้อมๆ กัน นับให้ครบ 5 วินาที แล้วคลายออก ทำซ้ำให้ครบ 10 ครั้ง 

เริ่มต้นในท่านอนหงาย โดยงอเข่าตั้งตรง แขนขวาเหยียดตรง จากนั้นฝึกขมิบ เช่นเดียวกับท่าที่ 1 แล้วนับให้ครบ 5 วินาที จากนั้นให้คลายแรงบีบกล้ามเนื้อช่องเชิงกรานออกในขณะที่ลดสะโพกและหลังลงกับพื้น แล้วกลับมาสู่ท่าเริ่มต้น ทำซ้ำให้ครบ 10 ครั้ง 

ยืนแยกขา โดยให้เท้าห่างจากกันประมาณช่วงหัวไหล่ ยืดหน้าอก และเชิดหน้าให้ตรง ขณะที่ใช้ฝ่ามือทั้ง 2 ข้างวางบนขอบโต๊ะ แล้วทิ้งน้ำหนักตัวลงที่ฝ่ามือ จากนั้นฝึกขมิบ เช่นเดียวกับท่าที่ 1 

ทั้งนี้การฝึกบริหารในแต่ละท่าควรคำนึงถึงความปลอดภัยและพื้นฐานสุขภาพร่างกายของแต่ละบุคคลเป็นหลัก 

และสำหรับผู้ที่มีปัญหาปัสสาวะเล็ด กลั้นปัสสาวะไม่ได้ อย่านิ่งนอนใจ ควรปรึกษาแพทย์เฉพาะทาง เพื่อเข้ารับการรักษาอย่างเหมาะสมนะคะ และสำหรับท่านไหนที่มีปัญหาปัสสาวะเล็ด กลั้นปัสสาวะไม่ได้ จนรบกวนการใช้ชีวิต ไม่กล้าออกไปทำกิจกรรมอย่างที่เคย ควรใส่ตัวช่วยอย่าง ‘กางเกงซึมซับ’ ที่สวมง่าย ใส่สบาย ใส่ได้ทุกวัน สัมผัสนุ่ม และซึมซับปัสสาวะได้ดี แห้งสบาย ช่วยให้สามารถกลับมาใช้ชีวิตตามปกติได้อย่างมีความสุขในทุกๆ วัน 

ขอบคุณข้อมูลจาก โรงพยาบาลวิภาวดี , คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล , โรงพยาบาลกรุงเทพ และโรงพยาบาลนครธน