ช่วงหน้าฝนที่นอกจากต้องระวังโรคภัยไข้เจ็บแล้ว ก็ยังมีพวกสัตว์มีพิษอันตรายที่อาจจะหนีน้ำท่วมขังมาซึ่งต้องคอยระวังไม่ให้เข้ามาภายในบ้านหรือบริเวณที่ผู้สูงอายุอยู่อาศัย โดยเฉพาะผู้สูงอายุที่ช่วยเหลือตัวเองลำบาก ลูกหลานควรดูแลเป็นพิเศษ คอยหมั่นตรวจดูตามที่นอนหรือเครื่องนอนอยู่เสมอ เพราะสัตว์มีพิษสามารถกัดต่อยจนอาจเป็นอันตรายต่อผู้สูงอายุได้ วันนี้ #Certainty จึงอยากแนะนำวิธีปฐมพยาบาลเบื้องต้นเมื่อได้รับอันตรายจากสัตว์มีพิษ ไปดูกันเลยค่ะ
⚠ งู
สายพันธุ์ที่พบมาก ได้แก่ งูเห่า งูแมวเซา งูเขียวหางไหม้ เป็นต้น งูชนิดดังกล่าวเป็นสัตว์เลือดเย็น ที่ต้องการความอบอุ่น จึงหนีน้ำมาอาศัยอยู่ในบ้านคน หรือขดตัวอยู่ในรองเท้า หรือออกมาจากชักโครกตามที่เห็นกันในข่าว
การปฐมพยาบาลเบื้องต้นเมื่อโดนงูกัด
✅ รีบพาไปพบแพทย์อย่างเร่งด่วน และนำซากงูที่กัดไปด้วย (หากมี) หรือจดจำลักษณะงูที่กัด เพื่อความถูกต้องในการรักษา
✅ ล้างแผลตรงที่ถูกกัดด้วยน้ำสะอาดหรือยาฆ่าเชื้อ เช่น แอลกอฮอล์ หรือทิงเจอร์ไอโอดีน
✅ พยายามให้บริเวณที่ถูกงูกัดเคลื่อนไหวน้อยที่สุด สามารถดามโดยใช้ไม้กระดานหรือกระดาษแข็งๆ แล้วปิดแผลด้วยผ้าสะอาดหรือผ้าก๊อซ
✅ ห้ามกรีดหรือดูดบริเวณที่ถูกกัด และไม่ควรใช้สมุนไพรพอก เพราะจะทำให้แผลสกปรกจนเกิดการติดเชื้อ และอาจเป็นบาดทะยักในภายหลังได้
✅ ไม่ควรขันชะเนาะ หากไม่รู้จักการขันชะเนาะที่ถูกวิธี เพราะจะทำให้บริเวณที่ถูกกัดบวมและเนื้อตายมากขึ้น
⚠ ตะขาบ
สัตว์เลื้อยคลานที่ชอบซุกตัวอยู่บริเวณที่อับชื้นและรก ซึ่งความรุนแรงของพิษขึ้นอยู่กับขนาดของตะขาบที่กัด อาการส่วนใหญ่ ได้แก่ ปวด คัน บวม แดงร้อน ในบริเวณที่ถูกกัด หรือบางรายอาจมีไข้ต่ำๆ ร่วมด้วย
การปฐมพยาบาลเบื้องต้นเมื่อถูกตะขาบกัด
✅ ทำความสะอาดบริเวณที่ถูกกัดด้วยน้ำสะอาด
✅ เพื่อลดอาการปวด สามารถประคบน้ำเย็นครั้งละประมาณ 10 นาที
✅ ไม่ควรเกาหรือแกะบริเวณที่โดนกัด เพื่อลดความเสี่ยงในการติดเชื้อซ้ำซ้อน
✅ หากมีอาการปวดสามารถกินยาพาราเซตามอลได้
✅ ควรไปพบแพทย์หากสังเกตเห็นอาการใดๆ ที่เริ่มแย่ลง หรือเริ่มรู้สึกว่าผิวหนังบริเวณที่โดนกัดเกิดการติดเชื้อ เช่น มีรอยแดง บวม อาการเจ็บปวดเพิ่มขึ้น มีแผลพุพองหรือน้ำเหลืองบนบริเวณที่เกิดแผล
✅ ในรายที่มีอาการแพ้รุนแรง เช่น ใบหน้าบวม หายใจลำบาก แน่นหน้าอก หน้ามืดเวียนศีรษะ คลื่นไส้อาเจียน ช็อคหมดสติ รีบพาผู้ป่วยไปโรงพยาบาลที่ใกล้ที่สุดทันที
⚠ แมลงก้นกระดก หรือด้วงก้นกระดก
เป็นแมลงขนาดเล็ก มีหัวสีดำ ลำตัวและท้องมีสีส้ม ยกเว้นปล้องสุดท้ายของท้องจะมีสีดำ แมลงชนิดนี้ชอบเล่นไฟ มักบินเข้าไปในบ้านที่เปิดแสงไฟ จากนั้นอาจจะไปเกาะตามร่างกาย บางคนอาจเผลอไปปัดหรือบี้ที่ตัว แมลงจะปล่อยของเหลวออกมา ที่เป็นพิษต่อผิวหนัง สารพิษจะทำให้บริเวณที่สัมผัส มีผื่นแดง ตุ่มน้ำ ปวดแสบปวดร้อน คัน ในบางครั้งผื่นจะมีลักษณะเป็นเส้นตรง ในรายที่มีอาการรุนแรงอาจมีไข้ร่วมด้วย
วิธีการปฐมพยาบาลเมื่อสัมผัสโดนแมลงก้นกระดก
✅ ล้างบริเวณที่สัมผัสด้วยน้ำสะอาดทันที
✅ ประคบเย็นบริเวณที่สัมผัสกับแมลง
✅ ห้ามปัดหรือขยี้ด้วยมือเปล่า ให้ใช้ผ้าหรือกระดาษเขี่ยแมลงนี้ออกไป แล้วรีบล้างบริเวณที่สัมผัสด้วยน้ำสะอาดอย่างเร่งด่วน
✅ หากมีผื่นรุนแรงหรืออาการแพ้รุนแรง ควรรีบไปพบแพทย์เพื่อรับการรักษาโดยเร็วที่สุด
⚠ แมงป่อง
เป็นสัตว์มีพิษที่ชอบอาศัยอยู่ในที่มืดและชื้น เช่น ใต้ใบไม้ ใต้ก้อนหิน หรืออยู่ในรู ขาคู่หน้ามีลักษณะเป็นกล้ามใหญ่ ส่วนหางเป็นปล้อง และปล้องสุดท้ายมีต่อมพิษร้ายและปลายปล้องจะมีอวัยวะที่ใช้ต่อย ซึ่งอาการของผู้ที่โดนต่อยอาจไม่เหมือนกัน ขึ้นอยู่กับพันธุ์ของแมงป่องและจำนวนน้ำพิษ
วิธีการปฐมพยาบาลเมื่อโดนแมงป่องต่อย
✅ รีบทำความสะอาดบริเวณที่ถูกต่อยด้วยน้ำสะอาด
✅ ประคบเย็นครั้งละประมาณ 10 นาที เพื่อลดอาการบวมเฉพาะที่
✅ สามารถกินยาพาราเซตามอลเพื่อบรรเทาอาการปวดได้
✅ ห้ามแกะหรือเกา บริเวณที่ถูกต่อย เพราะอาจเสี่ยงติดเชื้อได้ หมายเหตุ : หากสังเกตว่าอาการยังไม่ทุเลาหรืออาการเริ่มแย่ลง หรือในรายที่มีอาการแพ้รุนแรง ควรรีบไปพบแพทย์โดยเร็วที่สุด
เมื่อรู้วิธีรับมือสัตว์มีพิษกันเบื้องต้นแล้ว อย่าลืมเพิ่มความปลอดภัยคลายกังวลให้กับผู้สูงอายุด้วยนะคะ โดยเฉพาะผู้สูงอายุที่มักปัสสาวะบ่อยตอนกลางคืน แล้วลูกหลานกลัวว่าจะลื่นหกล้มหรือเกิดอุบัติเหตุ ให้ท่านใส่ตัวช่วยอย่าง ‘กางเกงซึมซับ’ ที่สวมง่าย ใส่สบาย สัมผัสนุ่ม กระชับและซึมซับปัสสาวะได้ดี แห้งสบาย ก็ช่วยให้นอนหลับได้อย่างคลายกังวลแล้วยังช่วยลดปัญหาการตื่นนอนกลางดึกอีกด้วยค่ะ
ขอบคุณข้อมูลจาก โรงพยาบาลศิริราช ปิยมหาราชการุณย์ , โรงพยาบาลเพชรเวช และโรงพยาบาลสมิติเวช
